İSTANBUL -Marmara Aktif Arıza Tehlike ve Risk Uygulama ve Araştırma Merkezi (MATAM), İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Ayazağa Kampüsü’nde gerçekleştirildi ve İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, İTÜ Rektörü Prof. Dr. İsmail Koyuncu ve merkezde görev alacak akademisyenler. Proje aynı zamanda hayata geçirilmiş ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. MATAM’da, Türkiye’de, özellikle de Marmara Bölgesi’nde aktif fayların oluşturduğu tehlike ve risklere ilişkin dinamik, sayısal, interaktif tehlike ve risk haritalama teknikleri üzerine çalışmalar gerçekleştirilecek. Basın toplantısında konuşan Prof. Dr. Cenk Yaltırak, kurulacak sistemin başarılı olması durumunda üç yıl içinde ivmeölçerlerin her binada yer alacağını söyledi.
İŞ BANKASI’NDAN DEPREM ARAŞTIRMALARINA 6 MİLYON EURO’DAN FAZLA DESTEK
İTÜ öncülüğünde ve İş Bankası’nın desteğiyle kurulan araştırma merkezi, 1999 depreminden 2023 yılına kadar tüm bütçenin yüzde 15 üzerinde bütçeyi tek seferde elde etti. İş Bankası Genel Müdürü Hakan Ortan, araştırma merkezine toplam 6 milyon 120 bin euro destek sağladıklarını açıkladı. 6 Şubat’ta yaşanan deprem felaketini hatırlatan Ortan, benzer bir felakette can kaybı yaşanmaması için bilime önem verdiklerini belirtti.
BİNA BAZLI SARSMA SENARYOLARINA HİZMET VERECEK
Araştırma merkezinde ayrıca bina bazlı ivme haritaları oluşturularak deprem senaryoları hazırlanacak ve bu senaryolarla kentsel dönüşüm, endüstriyel planlama ve afete hazırlık altyapısına yönelik veri setleri üretilecek. Pek çok disiplinin koordineli bir şekilde çalışacağı MATAM’da jeoloji mühendisliği, jeokimya-jeodinamik, jeodezi ve fotogrametri, elektronik haberleşme, şehir ve bölge planlama, hidrojeoloji mühendisliği ve inşaat gibi depremle yakından ilgili bilimsel konularda uzman akademisyenler yer alıyor. mühendislik atanacaktır.
BİNA BİLGİLERİ ALINARAK SARSILMA RİSKİ HESAPLANACAK
Toplantıda konuşan Prof. Dr. Cenk Yaltırak, 6 Şubat’tan önce bu tür çalışmalar yapmak istediklerini ve insanları ikna etmeye çalıştıklarını ancak bunun işe yaramadığını vurgulayarak, şunları söyledi:
“İnsanların evlerine takabilecekleri ölçü aletleri üretebileceğiz. İsteyen herkes bu cihazları evine kurabilecek. Zemin ile bina arasında bir bağlantı bulunmaktadır. Depremde çok yeni binalar bile çökebilir. Bu merkez aynı zamanda Kuzey Anadolu Fayı’nın haritasını da üç günde çıkarabilecek. Bir harita görüyoruz ve her yer aynı renk. Ayrıca buralarda şu anda deprem üretmeyecek yerler de var. Riskleri tam olarak bilmiyoruz. Bunu mümkün kılabileceğiz. Kuracağımız sistem başarılı olursa her binaya ivme ölçer uygulayabileceğiz. Yani sokak sokak, bina bina veri elde edebileceğiz. “Depremin evinizin koltuğuna olan etkisini fay üzerinde tespit edebileceğiz.”
PARA KARŞILIĞIYLA SATILACAK
Prof. Dr. Yaltırak’ın bahsettiği ivmeölçer cihazları Amerika’da ortalama 600 dolar fiyatla satılıyor. Türkiye’de üretilecek cihazın fiyatının 600 doların çok altında olacağını sözlerine ekleyen Yaltırak, cihazın özelliklerinden bahsetti: “4 ve üzeri tüm depremleri kaydedecek. Takım elbise fiyatına satışa sunulacak. Böylece her bina modellenecektir. Şu aşamada bunu 100 metreye indirmeyi başardık. İlk başta camilere, okullara 20 bin cihaz düşündük ama sonra baz istasyonlarının da olmasını istedik. Bu da yüzbinlerce ölçüm cihazına ihtiyaç olduğu anlamına geliyor. “Halkımızın da desteğini bekliyoruz”
MATAM hakkında kısa bilgiler şu şekildedir:
“Karadan ve denizden toplanacak numune ve karotların tarihlendirilmesini yapacak bir jeokronoloji laboratuvarı kurmak, buradan elde edilen verileri özel bir arşiv veri bankası olarak saklamak ve ortak çalışmalarla ülkedeki tüm paleosismoloji çalışmalarına destek olmak.
Oluşturulan aktif fay haritaları ve hesaplanan deprem büyüklükleri kullanılarak farklı etki azaltma çıkarlarına yönelik maksimum yer ivmesi, maksimum yer hızı, spektral ivme ve spektral yer değiştirme haritalarının yüksek hassasiyetle (bina bazında) üretilmesini sağlamak, afet odaklı deprem senaryoları üretmek. bu haritalarla “Kentsel dönüşüm, endüstriyel planlama ve afete hazırlık altyapısına yönelik olarak kamuya ve son kullanıcılara veri üretmek.”
12 AKADEMİSYENLE ÇIKTIK
Merkezde ilk aşamada jeoloji mühendisliği, jeodezi ve fotogrametri, elektronik haberleşme, şehir ve bölge planlama, inşaat mühendisliği ve hidrojeoloji mühendisliği gibi farklı uzmanlık alanlarından 12 kişilik bir akademik ekip görev yapacak. Ekipte Prof. Yaltırak’ın yanı sıra Prof. Dr. Serdar Akyüz, Prof. Dr. Gürsel Sunal, Prof. Dr. Nebiye Musaoğlu, Prof. Dr. Himmet Karaman, Prof. Dr. Şule Öğüdücü, Prof. Dr. Seda Kundak, Doç. . Dr. Beyza Taşkın, Doç. Dr. Orkan Özcan, Doç. Dr. Cengiz Zabcı, Dr. Ahmet Akoğlu, Dr. Gülsen Uçarkuş ve Dr. Ufuk Tari yer alıyor.
