Travma Sonrası Neler Yaşıyoruz?
‘Kriz dediğimiz, yaşamımızı, yaşam biçimimizi değiştiren her olaya ya da duruma travma diyebiliriz. Ancak her kriz travma sonrası stres bozukluğu yaratacak diye bir durum söz konusu değil.’
Şu anda hepimiz doğrudan veya dolaylı olarak travma geçiriyoruz. Travmayı çok fazla olma ve taşıyamama durumu olarak tanımlayabiliriz. Akut bir kriz sırasındaki tutumlar veya duygusal değişiklikler, doğrudan TSSB yaşadığımız veya yaşayacağımız anlamına gelmez. Ani şok gibi beklenmedik kriz durumları karşısında bazı tepkiler gösterebiliriz. Aniden gelişen bu durum karşısında sınır sistemimiz zorlanabilir. Bu gerginlik, kalp çarpıntısı, nefes darlığı, göğüste sıkışma gibi fizyolojik yansımalar veya ağlama nöbetleri, öfke nöbetleri, donma, ıstırap, korku, halsizlik ve suçluluk gibi duygusal yansımalar göstermemize neden olabilir. Bütün bunlar bu süreçte son derece normaldir.
“PTSD’nin ortaya çıkmasında akut stres semptomlarından ziyade travmayı nasıl işlediğimiz belirleyici bir faktördür”
Araştırmalar beyin sarsıntısı gibi afet olaylarında üçüncü ve dördüncü haftalardan sonra gösterdiğimiz belirtilerin TSSB oluşumunun ilk belirtileri olduğunu gösteriyor. TSSB’nin sinyalleri genellikle krizin sonunda başlar. Ama hala bir kriz anındayız ve bu kriz şu anda sona ermiş değil. Artçı sarsıntıları, enkaz altında kalan insanları, hasar gören binaların başında bekliyoruz. Hepimiz bu krize doğrudan veya dolaylı olarak tanık oluyoruz.
İkincil Travma Oluşumunda Önlemler Nelerdir?
Gördüklerimiz, duyduklarımız, izlediklerimiz “İkincil Travma”ya neden olabilir. Travmayı işlemek, TSSB’nin önlenmesinde oldukça değerlidir. Her yaş grubu için travmayı işlemede yardımcı olacak önlemleri şu şekilde özetleyebilirim:
Güvenli bir ifade verin:
Günlük rutinlerimiz ile özellikle bu dönemde en çok ihtiyaç duyduğumuz “güvendesin” mesajını kendimize verebiliriz. Rutinlerinize devam etmeye çalışın: Rutinler, içinde bulunduğumuz ağır belirsizliği biraz mantıklı hale getirir ve kişinin kendine güven duymasını sağlar. Belli bir yer ve zamanda yemek yemek, temizlik yapmak, sohbet etmek, çocuğunuzla ilgilenmek, belli bir yerde yürüyüş yapmak vb. Bu süreçte günlük rutinlerinizi yeniden oluşturmaya çalışın.
Sosyal medyaya ve haber kanallarına çok fazla maruz kalmaktan kaçının:
Bu süreçte, belirsizliğin yarattığı endişeyle baş edebilmek için kendinizi sürekli sosyal medya ve haber kanallarına maruz bırakıyor olabilirsiniz. Bu noktada bilgi ve yardım almak için sosyal medyayı kullanmak ikincil travmanın oluşmasını engellemek açısından oldukça değerlidir.
Duyguları ifade edin ve iletişimde kalın:
Gün içerisinde “Nasıl hissediyorum?, Görüntüden nasıl etkilendim?, Neyden korktum? Beni rahatsız eden görüntü nedir?” vb. Duygularınızı ve niyetlerinizi paylaşmak, travma izlerinin silinmesine yardımcı olacaktır. Aksine “Adam ağlamaz. Sen büyük adam oldun. Güçlü ol. “Güçlü olmalısın” gibi ifadelerden kaçının. Bu sözler kişinin duygularını bastırmasına ve travmayı sindirmekte zorlanmasına neden olacaktır. • Çocuğun duygularını emsal bir biçimde ifade etmesine izin vermek, yaşına ve gelişim düzeyine uygun somutlaştırmalar yapmak travmayı atlatmasına yardımcı olacaktır.Afet bölgelerine bireysel ve toplumsal destek vermek ruhsal yetkinliğimize yardımcı olacaktır.
Ruh ve beden birdir.
Fiziksel sağlığınızı ihmal etmeyin:
Dengeli beslenme, düzenli uyku ve varsa kullanılan ilaçların takibi bu süreçte çok değerlidir.
Yas sürecinizin şunları yapmasına izin verin:
Unutulmamalıdır ki herkesin yas tutma süreci benzersizdir. Bu şiddet sürecinde yargılayıcı dilden çok kapsayıcı bir dil kullanmamız gerekiyor. Kullanalım ki kişisel ve toplumsal ruh sağlığımızı koruyalım.
Psikolojik bir temel almaktan çekinmeyin:
Hissettiğiniz ruh hali artıyorsa ve başa çıkmayı zorlaştırıyorsa, bir akıl sağlığı uzmanından destek alın.
Belki biraz zaman alacak ama birlikte daha iyi olacağız.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
